عضو هیأت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره):
شهید سلیمانی فدایی مردم و ولایت بود
عضو هیأت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) گفت: حاج قاسم سرباز وطن، ولایت و مردم بود و پاسداری از وطن، مردم و ولایت را سرلوحه خود قرار داده بود.
وحید رنجبر حیدری در گفتگو با خبرنگار سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین»، اظهار کرد: شخصیت حاج قاسم سلیمانی را باید در پیچ و خم‌های سخت تاریخ سیاسی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران جستجو کرد.
وی افزود: حاج قاسم سلیمانی در فضای رشادت و پاسداری از کشور، طی دوران حضور در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران جان‌فشانی‌های عدیده‌ای داشتند به گونه‌ای که نام سلیمانی با تاریخ جنگ هشت ساله عجین است، همچنین پس از جنگ نیز نقش ایشان در برقراری امنیت و خدمت در جنوب شرق کشور زبان‌زد است به گونه‌ای که جاذبه او باعث تسلیم بسیاری از شورشیان محلی در سیستان و بلوچستان و کرمان شد.
عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) ادامه داد: سلیمانی را نباید صرفاً در حوزه نظامی مصادره به مطلوب کرد، بلکه او بیش از آنکه یک نظامی سخت باشد آنچنان مسائل اجتماعی را درک نمود که گویی از نسل جدید است و توانست درک مفهومی مشترک با نوجوانان و جوانان، به ویژه دانشجویان برقرار نماید.
این عضو هیأت علمی بیان کرد: این دیدگاه که سردار سلیمانی علی رغم جایگاه ویژه بین‌المللی، در بین مردمانش دارای احترام و عزت است، پدیده‌ای است که باید ریشه آن را در تاریخ و هویت ایرانیان جستجو نمود.
حیدری عنوان کرد: ایران دارای تاریخ کهن است که همواره با اسطوره‌های خود شناخته می‌شود و به مفاخر و بزرگان خود می‌بالد، در هویت ایرانی اسلامی، عنصر ایثار و از خود گذشتن برای میهن، مقبولیت عمومی دارد.
حاج قاسم فدایی ولایت و مردم بود
وی ابراز کرد: حاج قاسم سلیمانی همچون اساطیر ایرانی، دو شاخص مهم داشت؛ یکی سلطه‌ناپذیری و در افتادن با ظلم حتی در فراتر از مرزهای کشورش و بدون توجه به میزان قدرت دشمن و دیگری، مظلومیت خاص و فدا شدن در راه آرمان‌ها و اهداف مقدسش همچون پاسداری از وطن، مردم و ولایت را در وجود خود داشت.
عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) اذعان کرد: مظلومیت سلیمانی وقتی بر دوست و دشمن مشخص شد که خیل عظیم جمعیت در بدرقه پیکر او در همه نقاط کشور و حتی بیگانگان را به وجد آورد و سند دیگر مظلومیت تاریخی او توصیه‌اش به اینکه قبر من ساده باشد، مثل دوستان شهیدم و بر آن کلمه سرباز قاسم سلیمانی بنویسید نه عبارت‌های عنوان‌دار است.
این استاد دانشگاه ابرار کرد: نکته دیگری که شهید سلیمانی را متمایز از سایر مدیران کشور کرد، عدم پیروی از امیال شخصی و منافع شخصی بود؛ وی همه عمر و زندگی خویش را با پروردگارش معامله نمود و شاید بتوان گفت که وی سرباز واقعی خدا بود.
سلیمانی فضای گمنامی را الگوی زندگی خود قرار داد
حیدری اضافه کرد: قطعاً حاج قاسم با جایگاه هژمونی خویش می‌توانست وارد اقتصاد یا سیاست شود و دوران بازنشستگی را حتی در قالب کاندیدای مورد اقبال عمومی در انتخابات ریاست جمهوری سپری نماید، چنانکه بارها این احتمال و سناریو توسط رقبای فکری وی مطرح شد اما ایشان در قالب یک سرباز وطن علی رغم تهدید جانی و هشدارهای اعلام شده، در وسط میدان نبرد بود.
وی با نگاه واقع‌بینانه به تفکر و عملکرد شهید سلیمانی اذعان کرد: حاج قاسم به عنوان یک مکتب معرفت شناختی می‌تواند برای نسل‌های آتی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد، چرا که سردار سلیمانی به عنوان آخرین سرباز اسطوره‌ای ایرانیان در سطح جهان شناسایی شد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) مطرح کرد: شهید سلیمانی با گسستن چارچوب‌های سنتی هژمونتیک به ما نشان داد که در فضای کنونی جامعه انسانی نیز می‌توان شاهد بروز و ظهور افرادی بود که با گذشتن از ساختارهای شخصی و خودخواهی، به دنبال حفظ انسانیت باشد.
کارشناس سیاسی تشریح کرد: شهید سلیمانی فضای گمنامی را به جای فضای رسانه‌ای و مطرح شدن برگزید؛ ایشان اطاعت‌پذیری از فرمانده، فدا شدن برای مردم و ندیدن خویش، عدم وابستگی به ظواهر دنیوی و همراه کردن نیروهای مبارز با فرهنگ‌های مختلف از سراسر جهان اسلام و وحدت‌آفرینی داخلی حتی پس از شهادت را به عینه نشان داد.
حیدری افزود: زمان‌شناسی، دشمن‌شناسی، بی‌اعتنایی به مصلحت‌اندیشی، عدم وابستگی به جریان‌های سیاسی مسلط در کشور، حذف مرزبندی‌های سیاسی و اجتماعی، تقید به انجام تکلیف، تعهد به انجام کارهای جمعی، عدم تعصب قومی و مذهبی، جهانی اندیشیدن، تمدن‌سازی اسلامی، امیدآفرینی، بصیرت، عزت، استقلال، وحدت و همبستگی، جهاد همه‌جانبه و همیشگی، ظلم‌ستیزی، حق‌طلبی، ایثار و شهادت طلبی، مقاومت و استقامت، تقویت درونی، از ویژگی‌های این شخصیت بود.
وی گفت: یکی از عوامل کارآمدی که می‌تواند در ارائه مدل مطلوب، در تقابل با چالش‌های امنیتی، ما را یاری نماید، ضرورت توجه به ساختار و روند تصمیم‌گیری در حوزه دیپلماسی دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران است؛ گفتمان مقاومت یا عمومی شهید سلیمانی در ساختار درونی به همراه رویکرد و کارکرد مؤثر آن، جایگاه ارزنده‌‌ای برای جمهوری اسلامی ایران دارد.
عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین تصریح کرد: در دهه اخیر، این نوع دیپلماسی به شدت مورد توجه مسئولان و تصمیم‌سازان کشور قرار گرفته است. گفتمان مقاومت یا عمومی در حال پیگیری و بازتولید می‌شود که با توجه به تهدیدها و چالش‌های پدید آمده علیه کشور، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای مطرح و دارای جایگاهی ویژه است.
این عضو هیأت علمی خاطرنشان کرد: از لحاظ پیشگیری و مهار تهدیدهای پیش‌رو، بخش دفاع با تکیه بر فعالیت‌های دیپلماتیک، می‌تواند در ایجاد اعتماد و اطمینان متقابل میان کشورهای منطقه، نقش اساسی و مطلوبی را ایفا نماید.
حیدری یادآور شد: از سویی، دولت‌ها در عرصه بین‌الملل دارای منافعی هستند که اصولاً در دو بعد آشکار و پنهان تعریف می‌شود. این اهداف گاهی آشکار و عینی و گاهی نیز پنهان و ناپیدا هستند و برخی اوقات نیز منافع به صورت چندگانه و چندوجهی تعریف می‌شوند که موجب پیچیده‌ترشدن امر تعقیب منافع و دست‌یابی به اهداف و آرمان‌های یک کشور یا دولت می‌شود.
این کارشناس سیاسی بیان کرد: در حوزه نظریه‌پردازی سیاست خارجی در محافل دانشگاهی نیز بین سطوح مختلف سیاست خارجی تمایز گذاشته می‌شود، از سوی دیگر، قدرت یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های اثرگذار بر پیشبرد اهداف سیاست خارجی دانسته می‌شود، بدون قدرت و یا داشتن میزانی از آن اصول فرآیند تحقق اهداف و منافع ملی با شکست مواجه خواهد شد.
حیدری ادامه داد: با این‌حال، مفهوم قدرت نیز مفهومی نسبی است و نمی‌توان آن را به‌صورت امری عینی و ملموس به‌کار برد، اما از سوی نظریه‌پردازان سعی شده است تا این مفهوم در قالب فرآیندهای تصمیم‌گیری و پیگیری منافع ملی در حوزه سیاست خارجی تبیین شود.
کارشناس سیاسی ابراز کرد: لذا تعاریف سنتی از قدرت در جهان مدرن دست‌خوش تغییرات عمده‌ای شده و از این‌رو، صاحب‌نظران در تراز جهانی به این مسئله توجه ویژه‌ای مبذول داشته‌اند. قطعاً بدون وجود میزانی از قدرت سخت نمی‌توان فرآیند دیپلماسی یا سیاست خارجی و مذاکره را پیش برد و به موفقیت رسید.
این کارشناس سیاسی عنوان کرد: بنابراین، می‌توان یک اتفاق‌نظر را در میان اندیشمندان در خصوص ابزارهای لازم برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی مشاهده نمود که بر اساس آن بدون وجود قدرت سخت، دیپلماسی و سیاست خارجی و مذاکره با موفقیت همراه نخواهد شد.
حیدری تاکید کرد: عملیات میدانی نیز صرفاً به معنای عملیات نظامی نیست، بلکه شامل طیف متنوعی از اقدامات شامل دیدارهای دیپلماتیک، مذاکرات چندجانبه، انعقاد تفاهم‌نامه‌ها و موافقت‌نامه و همچنین حوزه دفاعی، نظامی و امنیتی است.
تحقق منافع ملی با رشادت‌های سردار سلیمانی
وی افزود: در تعیین نسبت میان این سه سطح، امر واضح و غیرقابل‌انکاری که قابل ذکر است، پیوستگی عوامل هر سه سطح به یکدیگر برای موفقیت در امر سیاست خارجی و اهداف کلان ملی است و ضعف یا نقصان در هر یک موجب شکست فرآیند دیپلماسی خواهد شد.
کارشناس سیاسی با اشاره به نقش‌‌آفرینی سیاسی شهید سلیمانی گفت: از منظر سیاسی و عملیاتی، نقش سردار سلیمانی در تحولات منطقه‌ای به عنوان عامل تقویت‌کننده سیاست خارجی و دیپلماسی مهم بوده است، از منظر شاخص‌های سیاسی، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحقق منافع ملی، داشتن متحدان وفادار و خوش‌سابقه در نظام بین‌الملل است.
حیدری گفت: از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، سوریه نشان‌داده که همواره یکی از متحدان وفادار و قابل اعتماد ایران است، در طول دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق، سوریه تنها کشور عربی بود که حاضر به حمایت از رژیم بعث عراق نشد؛ اما تداوم بهار عربی منجر به تمرکز بحران در سوریه و ظهور تروریست‌های چند ملیتی در این کشور شد، وقوع بحران در سوریه که به صورت خاص بشار اسد را هدف قرار داده بود به معنای از دست رفتن وفادارترین متحد ایران در منطقه استراتژیک غرب آسیا بود.
ایجاد شبکه بزرگ امنیتی و نظامی به واسطه شهید سلیمانی
استاد علوم سیاسی مطرح کرد: اهمیت مسئله در این است که حفظ اسد به‌رغم مخالفت و عدم تمایل قدرت‌های جهانی صورت گرفت که به صورت مشخص نقش سردار سلیمانی و سپاه قدس در این قضیه غیرقابل انکار است.
عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) تاکید کرد: دومین دستاورد سردار سلیمانی از فعالیت‌های میدانی، ایجاد شبکه بزرگ امنیتی و نظامی در منطقه بود که به نام محور مقاومت خوانده می‌شود.
حیدری بیان کرد: اهمیت این محورها در این است که اولاً یک گفتمان نظامی فرا مرزی است، زیرا منحصر به ایران و یا کشور خاصی نمی‌شود و گروه‌های مقاومت با زبان، نژاد، ملیت و تبار مختلف در آن حضور دارند، ثانیاً، فرامذهبی است که در برگیرنده طیف متنوعی از گروه‌های شیعی و سنی مذهب می‌شود، ثالثاً، ترکیبی از بازیگران غیردولتی مانند حزب‌الله لبنان، حشدالشعبی عراق، فاطمیون افغانستان، زینبیون پاکستان، انصارالله یمن و... را در برمی‌گیرد و از سوی دیگر شامل دولت سوریه نیز می‌شود.
ایران کنشگر حذف‌نشدنی در معادلات قدرت در منطقه
وی ابراز کرد: ایجاد یک بلوک واحد از عناصر بسیار متمایز و متنوع یکی از ابداعات سردار سلیمانی است که حداقل در سال‌های اخیر و نزدیک ایجاد چنین بلوکی از سوی قدرت‌های جهانی مسبوق به سابقه نیست، زیرا ائتلاف‌ها عموماً مبتنی بر کنشگری دولت‌ها و یا محدود به یک عنصر مانند منطقه جغرافیایی هستند.
این کارشناس سیاسی اظهار کرد: ایجاد چنین بلوکی امکان ایجاد رقابت شدیدی را با بلوک‌های رقیب از جمله تروریست‌های فعال در منطقه فراهم می‌کند، نتیجه این امر در امنیتی نگه داشتن مرزهای ایران بوده است.
حیدری خاطرنشان کرد: ظهور داعش برای ایران تقارنی نامیمون با روند پیشبرد اهداف سیاست خارجی محسوب می‌شود، در تقارن‌های نامیمون با توجه به سریع و فوری‌بودن آن‌ها کوچک‌ترین تعلل و خطای محاسباتی می‌تواند منجر به شکست‌های بزرگ شود.
وی بیان کرد: مبارزه با تروریسم داعش در زمانی که این گروه تروریستی به سرعت در حال نزدیک‌شدن به مرزهای ایران بود، از دیگر اقداماتی است که از سوی سردار سلیمانی در منطقه صورت گرفت و منجر به ایجاد سدی محکم در مقابل توسعه و گسترش سریع داعش در نزدیکی مرزهای ایران شد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) گفت: علاوه بر این، حضور فعال و قدرتمند ایران در منطقه به ویژه در مبارزه با تروریسم موجب شد که ایران به عنوان کنشگر غیرقابل حذف در معادلات قدرت در منطقه پذیرفته شود؛ در همین راستا، مؤسسه سیاست‌گذاری استراتژی استرالیا مأموریت حذف ایران از سوریه را مأموریتی غیرممکن خوانده است.
این عضو هیأت علمی تصریح کرد: اخیراً بحث جدایی میدان و دیپلماسی توسط برخی از افراد مطرح شده و فعالیت‌های سردار سلیمانی و سپاه را عاملی برای شکست سیاست‌های منطقه‌ای ایران قلمداد می نمایند.
حیدری در پایان تاکید کرد: از منظر حقوقی و قانونی فعالیت‌های سپاه قدس و سردار سلیمانی خلاف جهت دیپلماسی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی نبوده است، در خصوص بحث حضور نظامیان در سپهرسیاست نیز این امر در عرصه سیاست‌گذاری خارجی امر جدیدی نیست و در همه کشورها از نخبگان نظامی برای سیاست خارجی بهره گرفته می‌شود.